تحقیق وقف و بررسی لغوی وقف و تاریخچه آن

فهرست

عنوان                              صفحه

مقدمه........................................... 4

1-فصل اول كليات مربوط به وقف ................... 8

1-1-تعاريف و تاريخچه............................ 8

1-1-1-تعريف وقف................................. 8

1-1-1-1-بررسي لغوي كلمه وقف..................... 8

1-1-1-2-تعريف فقهي وقف.......................... 8

1-1-1-3-تعاريف ارائه شده بوسيله حقوقدانان....... 11

1-1-1-4-تعريف قانون مدني........................ 12

1-1-3-  تاريخچه وقف.............................

1-1-3-1-تاريخچه وقف قبل از اسلام.................

1-1-3-2-وقف بعد از ظهور اسلام....................

1-1-3-3- تاريخچه وقف در ايران...................

1-1-3-3-1-وقف در ايران قبل از اسلام..............

1-1-3-3-2- وقف در ايران بعد از اسلام.............

1-2- ماهيت حقوقي و اركان وقف....................

1-2-1- ماهيت حقوقي وقف..........................

2-2-2- اركان وقف................................

1-2-2-1- عقد وقف................................

1-2-2-1-1- اقسام وقف............................

1-2-2-1-2- شرايط صحت عقد وقف....................

1-2-2-2- واقف...................................

1-2-2-3- موقوف عليهم............................

1-2-2-4- مال موقوفه.............................

2- فصل دوم:  شرايط و آثار بيع وقف...............

2-1- مفهوم نقل و انتقال عين اموال موقوفه........

2-2—شرايط بيع مال موقوفه........................

2-2-1- خراب شدن مال موقوفه......................

2-2-1-1- غيرقابل استفاده شدن عين موقوفه.........

2-2-1-2- كسر منفعت عين موقوفه...................

2-2-1-3- كاهش منفعت عين موقوفه..................

2-2-1-4- احتمال خرابي عين موقوفه................

2-2-2- شرايط فروش توسط واقف.....................

2-2-2-1- شرط واقف در صورت نياز شديد صاحبان وقف..

2-2-2-2- شرط واقف در صورت وجود سود بيشتر........

2-2-3- بيم خونريزي در مال موقوفه................

2-2-3-1- تلف شدن موقوفه.........................

2-2-3-2- اعمال حق شفعه..........................

2-3- آثار بيع وقف...............................

2-3-1- آثار و بيع وقف نسبت به واقف..............

2-3-2- آثار بيع وقف نسبت به موقوف عليهم.........

2-3-3- آثار بيع وقف نسبت به اشخاص ثالث..........

3-3-2-1- معاني وقف............................. 120

3-3-2-2- توضيح حبس مال و فک ملک................ 124

نتيجه......................................... 127

منابع و مأخذ.................................. 132

مقدمه

هر يك از افراد بشر در زندگي اجتماعي خود به تعاون، همياري و تفاهم ديگران نيازمند بوده و اداره امور معشيت انسانها با همكاري و تعاضد و تشريك مساعي پيوند خورده است و براي رسيدن به اين هدف هميشه در تكاپو بوده تا در سازماندهي يك سنت مقدس نقشي داشته باشند و بدين جهت براي ياري رساندن به همنوعان هميشه به سنت‌هايي شبيه وقف گرايش داشته‌اند. ولي پس از ظهور اسلام با برنامه‌هاي سازندگي خود براي جبران كاستي‌ها و محروميت‌ها و از بين بردن تبعيض‌ها و تضادها و رفع فواصل فاحش طبقاتي و بهتر از همه استقرار نظام متعالي و پويا براساس قسط و عدل در جامعه بشري، سنت‌هاي حسنه‌اي را مقرر داشته‌اند كه از جمله آنها وقف، صدقات و خيرات را با بيان (فاستبقوا الخيرات) توصيه نموده‌اند. سنتي كه اگر به طور جدي در جامعه رايج شود، قادر است بسياري از مشكلات و مسائل جامعه را بدون دخالت قوه قهريه با تكيه به انگيزه معنوي مردم حل كند.

وقف بعنوان سنتي ريشه‌دار در فرهنگ اصيل ايراني پس از اسلام بطور مؤكد مورد تائيد و تشويق دين مبين اسلام قرار گرفته و موجبات رشد هر چه بيشتر آن را فراهم ساخته است اولين مشوق وقف پس از ظهور اسلام، شخص پيامبر (ص) بوده است و بعد از ايشان اهل بيت و خاندان آن حضرت و اصحاب و پيروان آنها به اين عمل صالح اقدام كرده‌اند كه غالباً براي تامين معشيت بينوايان، ايتام، افراد بي‌سرپرست و يا نيازمندهاي عمومي بوده است. خلاصه از وقف به امام حسين (ع) گرفته تا تهيه جهاز براي دختران بي‌بضاعت، از ساختن مسجد تا تهيه لباس عيدي انسانهاي محروم و تهيه آب آشاميدني، حمام، مدرسه، درمانگاه و موارد ديگر از اين قبيل وقف صورت گرفته است.

عليرغم عمق تاريخي كه وقف دارد از طرف صاحبان قلم كمتر مورد بحث و بررسي قرار گرفته است و اين بي‌توجهي موجب شده است كه وقف در ذهن مردم بطور ناقص جا افتاده باشد. يعني وقتي شخصي اموال خود را وقف مي‌كند در اين تصور است كه تا ابد مال او حبس شده و منافع آن است كه ساري و جاري مي‌باشد و در اصل